Deze relatief jonge welkomstdans is in 2004 ontworpen als maskotte-dans van de hoofdstad van Bali, Denpasar. De gardenia-bloem is immers het symbool van deze stad. DwiBhumi is dan ook trots deze dans sinds 2016 aan het repertoire te mogen toevoegen. Tari Sekar Jemipiring gaat over de spierwitte jempiring-bloem waarvan de bedwelmende geur zich naar alle windrichtingen verspreidt. Deze dans ging bij DwiBhumi in première tijdens de Tong Tong Fair 2016.
In deze welkomstdans, met prachtige kostuums, wordt de alom geroemde kenanga-bloem, ook wel bekend als ylang-ylang verbeeld. De danseressen tonen hun elegantie door middel van gratieuze bewegingen, synchroom met de muziek van de gamelan. Op Bali wordt deze bedwelmend geurende bloem gebruikt in offerandes en bijvoorbeeld in olien tegen kwade geesten.
Hieronder een videofragment van ons optreden tijdens de Tong Tong Fair van 2015:
Nog een, haast beschimmelde, foto uit de oude doos. Tijdens het Pesta Kesenian Bali (PKB) in 1994, het jaarlijkse Art Festival in het schitterende complex van Taman Budaya Bali, Denpasar, waar ik destijds vlakbij woonde, mocht ik, samen met een danser van het ensemble Printing Mas, de Balinese dans van de flirtende bijen Oleg Tambulilingan uitvoeren. Andere danseressen fluisterden mij tijdens het repetitieproces in de bale banjar (open wijkgebouw) steeds benijdenswaardig toe dat ik de verleidingstechnieken van deze Balinese Casanova zeker niet zou kunnen weerstaan.
Maar na een solo van tien minuten, waarbij je in een continue diepe kniebuiging moet staan en je met je bovenlijf bijna horizontaal zijwaarts gebogen moet blijven, staat je hoofd uiteraard nergens anders meer naar dan hoe de resterende vier minuten van de dans te overleven. En dan maar blijven glimlachen naar je mannelijke danspartner die dan pas, en nog geheel onbezweet, ten tonele verschijnt!
Oleg Tambulilingan tijdens het jaarlijkse Art Festival (PKB) in Taman Budaya Denpasar 1994 (dans: Aafke de Jong en danser van Printing Mas) – foto: Hedi Hinzler
Maar eerlijk is eerlijk, in zo’n prachtige setting dans je niet vaak, en al zeker niet in Nederland. En ook niet voor zo’n kritisch publiek van louter kunstminnende Balinezen! Een echte vuurdoop dus. Bovendien door een live gamelan-orkest begeleid, wat veel opzwepender is dan muziek van cd waar we het hier in Nederland vaak mee moeten doen.
Ik werd aangekleed door twee Balinese vrouwen die mij blijkbaar nog niet lang genoeg vonden en dus mijn gelungan (hoofdtooi) met gouden bloemen extra hoog maakten…. en dus ook extra zwaar! In die tijd had ik pas een jaar les gehad en was dit dus een ware beproeving. Maar zeker ook een hele eer om uitgenodigd te worden.
Dank en hulde aan mijn docente Ibu Jero Made Puspawati die zich met recht een Seniman Tua of Seniman Werdha, titel voor senior Balinees danskunstenaar, mag noemen!
Wil je eens kijken hoe een Balinese Oleg Tambulilingan-dans eruit ziet? Kijk dan bijvoorbeeld eens op onze video-pagina,
Aafke en Ayu op de wagen voor twee reusachtige Balinese vechthanen tijdens het bloemencorso te Vollenhove 2007
Zag vandaag in mijn archief deze foto van vijf jaar geleden voorbij komen. Vollenhove houdt traditiegetrouw jaarlijks op de laatste zaterdag in augustus een groots bloemencorso. In 2007 was het thema “Reisgenoten” en de bouwgroep ’t Jakan koos ervoor zichzelf dit jaar eens extra uit te dagen. Geinspireerd door de cultuur van Bali kwam men op het idee een spectaculair Balinees hanengevecht in bloemen te vatten. Is er iets tegengestelder dan dat? Nee, het lijkt er op dat de bedenker van dit idee de cultuur van Bali juist goed heeft doorgrond; het ene kun je niet los zien van het andere. Er bestaat immers geen dag zonder nacht, geen zwart zonder wit, geen hoog zonder laag.
De regels voor de Bhuta Yadnya, ceremonies voor de bhuta’s en de kala’s – geesten die aan het negatieve spectrum van het compas staan – schrijven voor dat er vers bloed van dieren moet worden vergoten om hen tevreden te stellen en om zo weer balans in het leven te brengen of de bestaande balans in stand te houden. Vandaar dat de zogenaamde tajen, hanengevechten, oogluikend door de politie worden toegestaan. Helaas gaan hieraan, behalve de verliezende hanen die regelrecht in de wok belanden, ook vele families ten onder. Er wordt door toeschouwers namelijk flink op los gegokt.
Offers waarin gekookt voedsel zit verwerkt zijn daarentegen bestemd voor de goden, die aan de andere kant van het spectrum staan. Net als in de Balinese dans zelf dus, waarin de meeste bewegingen aan 2 kanten, rechts en links, worden uitgevoerd. Ook de basishouding van de dans, agem genoemd, is eigenlijk een gevecht om in balans te blijven, met het lichaamsgewicht steeds steunend op slechts 1 been tegelijk, terwijl het andere alleen de grond raakt, voor het evenwicht.
Dat de uitvoering van de bloemenwagen alom werd gewaardeerd blijkt uit het feit dat we die dag de derde prijs behaalden. Nou ja, alle roem gaat uiteraard naar de werkers van ’t Jakan, want wij als danseressen stonden weliswaar de hele dag met ons mouwloze kostuum in de wind, maar hoefden niet veel meer te doen dan met onze waaiers naar de omstanders te wuiven.
Opening dag “Balinese cultuur” in de Kumpulan-zaal te Bronbeek, 4 november 2012 – foto: Jan Mossink
Een bijzondere dag voor Bali-liefhebbers:
Bronbeek organiseerde in samenwerking met de Stichting Indisch Erfgoed op 4 november 2012 een themadag over Balinese cultuur met lezingen door Henk Schulte Nordholt en Hedi Hinzler, een interview met Marion Bloem door Bert Paasman en een Balinese hofdans van DwiBhumi.
Velen kennen Bali louter als toeristisch oord, waar je de heerlijkste cocktails kunt drinken terwijl je je vergaapt aan de balanceertrucs van de gespierde en gebruinde torso’s van roemruchte Balinese Beach Boys. Maar Bali is natuurlijk meer!
Zo belichtte Henk Schulte Nordholt in zijn lezing, gebaseerd op zijn boek “Bali, an open fortress, 1995-2005” (Kitlv Press, 2007), de vele uitdagingen waar het eiland op het gebied van met name natuur en religie voor staat. Hedi Hinzler bracht heden en verleden samen door in te gaan op het oude Balinese opera-genre Gambuh, dat momenteel nieuw leven ingeblazen wordt. In Gambuh worden door een grote groep acteurs/dansers/zangers de verhalen over prins Panji uit de Javaanse Malat-cyclus vertolkt. Panji is een dolende ridder, altijd en eeuwig op zoek naar de liefde. De Balinesen hebben deze verhalen uiteraard in een Balinees jasje gestoken.
Hier konden wij met onze gedanste hofdansscene uit de Malat, over de koning van Lasem die prinses Langkesari wil schaken, mooi bij aansluiten (video Legong Keraton Lasem). Fijn om van de gelegenheid gebruik te mogen maken onze dans van te voren in te leiden en wat bewegingen toe te lichten. Menigeen liet weten dit erg op prijs te stellen omdat men zo het gedanste verhaal beter kon volgen.
Tijdens de pauze, die in het teken stond van het heerlijke Indische buffet verzorgd door de Kumpulan op Bronbeek, liet Hedi Hinzler enkele oude films over Bali zien, waaronder “Legong, dance of the Virgins”. Hierin komen op bijzondere en voor de huidige tijd tevens hilarische wijze, westerse romantiek en Balinese cultuur, gamelan en o.a. pianomuziek, samen.
Na de break, waarin het publiek tevens het Museum Bronbeek kon bezoeken, interviewde literatuurwetenschapper (koloniale en postkoloniale literatuur) Bert Paasman schrijfster Marion Bloem over haar ervaringen op Bali en haar meest recente boek “Een meisje van honderd”.
Deelnemers, onder wie de danseressen van DwiBhumi (hier Aafke de Jong) en schrijfster Marion Bloem, ontvangen een boek over Bronbeek uit handen van kolonel Bolderman – foto: Jan Mossink
Jammer dat wij als dansers na afloop altijd weer naar de kleedruimte moeten terugkeren. De kans is dan groot dat vrienden en bekenden alweer huiswaarts zijn gegaan! Maar tijdens dit soort dagen weten we in ieder geval weer waarom we zo van Bali houden…
DwiBhumi is een van de weinige in Balinese dans gespecialiseerde gezelschappen in Nederland. Het is onze passie om de sfeer van Bali onder andere door middel van onze dans dicht bij ons publiek te brengen en u zo het gevoel te geven u even echt op Bali te bevinden.
Bali kent veel verschillende dansvormen voor diverse situaties, zoals religieuze (tempel)festivals, overgangsrituelen, waaronder huwelijken en crematies of begrafenissen, maar ook bijvoorbeeld voor artfestivals en danswedstrijden.
Door op de foto’s hieronder te klikken kunt u meer lezen over de Balinese dansen die DwiBhumi onder andere uitvoert. Ook hier in Nederland kunt u dus van de feestelijke warmte van Bali genieten!
Indien gewenst kunnen wij, naast Balinese dansen, ook dansen uit andere delen van Indonesië, zoals West, Midden en Oost Java verzorgen.
Wilt u verder gaan dan alleen Balinese dansen, dan kunnen wij u ook helpen bij de invulling van uw (bedrijfs)feest of bruiloft in de sfeer van Bali. Kijkt u gerust verder op onze website voor meer inspiratie!
Ook nieuwsgierig geworden? Neem gerust contact met ons op.
Balinese dans (dansen = ngigel (laag Balinees) of masolah (hoog Balinees)), tari Bali in het Indonesisch, ligt diep geworteld in de religie; een unieke samensmelting van Hindoeïsme, Boeddhisme en voorouderverering. Tijdens de vele kleurrijke tempelceremonies op het Indonesische vulkaaneiland helpt dans de balans tussen ‘positieve’ en ‘negatieve’ krachten in stand te houden. De Balinese ‘kijk op de wereld’ is gebaseerd op het geloof in een ontastbare, onzichtbare wereld – niskala -, naast een tastbare, zichtbare wereld – sekala -. Het doel van de Balinese religie en de taak van de Balinezen is deze twee werelden steeds opnieuw met elkaar in balans te brengen, waardoor geluk en harmonie in het leven kunnen ontstaan.
Balinese vrouwen dragen offerandes naar de tempel.Balinese tempel met meru-dakenBalinees sarad-offer gemaakt van rijstdeeg
Kenmerkend voor de Balinese dans zijn niet alleen de indrukwekkende kostuums, maar vooral ook de expressieve gelaatsuitdrukking, de sierlijke, soms vloeiende en ingetogen, dan weer felle en krachtige hoofd-, nek-, schouder-, arm- vinger- en teen(!)bewegingen. En niet te vergeten de nauwe samenwerking met de muziek, gamelan.
Training van jonge dansers
De training van dansers op Bali begint al op jonge leeftijd. In de bale banjar (open wijkgebouw) van de meeste wijken kun je op gezette tijden of vlak voor een tempelfestival (odalan) kinderen en volwassenen zien oefenen. Er zijn vaak meerdere dansdocenten aanwezig en de meest begaafde leerlingen staan vooraan.
Leraar corrigeert de beweging van een jonge danseres. Foto: Hedi Hinzler
De docent kneedt de lichamen van de dansers in de juiste houding (de basishouding heet agem), net zo lang totdat ze op de muziek van een echt gamelan-orkest mogen oefenen en zich zo kunnen voorbereiden op hun eerste optreden in de tempel.
Taksu
Bij dansen in de tempel gaat het in eerste instantie om religieuze toewijding. Hoogstaande techniek wordt door het kritische publiek van mensen echter wel zeer gewaardeerd en minder bekwame dansers worden vaak zonder pardon uitgelachen. In principe kan en mag iedereen aan een tempelvoorstelling meedoen (op o.a. zwangere vrouwen, vrouwen die in hun menstruatieperiode zitten en rouwenden na).
Jonge dansers bereiden zich voor op een optreden in een tempel – foto: Aafke de Jong
Een danser wordt beoordeeld naar de mate waarin hij of zij taksu (bezieling) bezit en dit weet over te brengen op het publiek. Het toppunt is bereikt als een danser het karakter dat hij of zij danst niet alleen perfect uitbeeldt, maar ook daadwerkelijk lijkt te worden. Hoe geloofwaardig ben je als danser in de ogen van het publiek? Dat is waar alles om draait.
Videobeelden van een dansles op Bali voor meisjes (ARMA Museum Ubud/Peliatan, docent: Ni Gusti Ayu Raka Rasmi):
Videobeelden van een dansles op Bali voor jongens (ARMA Museum Ubud/Peliatan). De leraar, I Wayan Jayamerta, leert hen de basis van de krijgsdans Baris Tunggal.
Dansgenres – Er is een groot aantal dansgenres op Bali, afhankelijk van plaats (desa), tijd (kala) en situatie (patra). Zo zijn er solodansen waarin je kunt uitblinken en groepsdansen waarin je je achter een meer getalenteerde ‘collega’ kunt verschuilen. Er zijn dansen met of zonder verhaal, maskerdansen, krijgsdansen, hofdansen, dansen die zelf het ritueel vormen (bv. trance-dansen), maar ook dansen die de ceremonie opluisteren en vervolmaken of dienen ter vermaak en educatie van het publiek. Het publiek bestaat voor de Balinezen niet alleen uit de tempelgangers, maar ook uit goden, demonen, voorouders en natuurlijk (buitenlandse) gasten…
Uiteraard werpt het bovenstaande slechts een kleine blik in het hoe en waarom van Balinese dans. Voor wie meer wil weten; lees veel over Bali, volg een workshop of kom naar een van onze lezingen!
Of natuurlijk het allerleukst van alles: ga zelf een keer naar Bali!
Lezen over Bali en Balinese dans
Voor de serieus geinteresseerde raden wij een aantal interessante boeken aan. Hier vindt u een boekenlijst met enkele tips.
Beweegt Bali jou ook? Wikkel je dan eens in een sarong!
…‘vingers als wuivende palmbladeren en ogen als een tijger die plotsklaps uit zijn slaap wordt gewekt…’
DwiBhumi verzorgt door het hele land Balinese dans- en cultuurworkshops voor alle leeftijden. Desgewenst kunnen deze gepaard gaan met een optreden of lezing.
Deze pagina geeft informatie over onze Balinese dansworkshops.
Voor onze overige workshops, bv. offerandes of wayangpoppen maken, kunt u onder het kopje workshops en lezingen Bali kijken.
Balinese kinderdansworkshop door een docent van DwiBhumi – De Muzerie Zwolle
DANSWORKSHOPS DOOR HET HELE LAND – Onze dansworkshops zijn zo opgebouwd dat er binnen een korte tijd een eenvoudige Balinese dans wordt ingestudeerd, die eventueel voor een publiek kan worden opgevoerd op gamelan-muziek. De nadruk ligt op de basishouding, enkele sierlijke hand- en armbewegingen, alsmede de mimiek en natuurlijk verschillende manieren van voortbewegen.
De workshops kunnen worden geintroduceerd met behulp van het nodige (beeld)materiaal. Zo kan eerst worden kennis gemaakt met de achtergrond van Balinese dans, de kostuums en de betekenis van de bewegingen, alvorens we overgaan tot het aanleren van enkele basisbewegingen.
De duur van de workshops kan varieren en wordt in overleg met u afgestemd. In principe gaan we uit van 60 tot 90 minuten. Het enige dat nodig is van uw kant is een ruimte waar gedanst kan worden en een cd-speler.
Balinese dansworkshop door DwiBhumi tijdens het Tong Tong Festival 2012 – foto: Marcel van Beek
Voor onze workshops Balinese dans reizen we op verzoek het hele land door.
De video hieronder toont een impressie van een workshop Balinese dans (basis) van DwiBhumi in onze studio (vanaf. 2:10 min. Daarvoor zijn beelden van een van onze repetities voor een optredens voor de Tong Tong Fair in Den Haag te zien).
KLEDING TIJDENS ONZE BALINESE DANSLESSEN
Tijdens de workshop krijg je een kain of kamben te leen, een geweven of gebatikte doek die je om je heupen draagt. Als je er misschien zelf thuis 1 hebt, mag je die uiteraard ook meenemen! Het is het prettigst als je er in de winter een legging of maillot onder aan hebt. Op Bali dragen de leerlingen tijdens de lessen gewoon een T-shirt. Een balletpakje of topje van stretchmateriaal kan uiteraard ook, wat je zelf het prettigst vindt. Het liefst geen wijd vallende kleding, omdat het dan voor de docent moeilijker corrigeren is. Verder dansen we in principe op blote voeten, maar sokken of dunne balletschoentjes volstaan ook, net wat je prettig vindt.
PRIVE-LESSEN
Docent corrigeert de houding van een student
Wil je serieus de Balinese dans onder de knie krijgen, of heb je al een basis, en wil je die weer opvijzelen, dan is prive-les mogelijk iets voor jou. Uiteraard liggen de prijzen dan hoger, maar alle aandacht van de docent is wel voor de volle 60 minuten voor jou, waardoor je snel vorderingen zult maken!
Op 17 mei beet DwiBhumi het spits af tijdens de opening van de jaarlijkse Tong Tong Fair (vroeger Pasar Malam Besar) op het Malieveld in Den Haag. Dit jaar was danseres Roxanne Spijkers voor het eerst sinds een aantal jaar weer van de partij en zal in de nabije toekomst hopelijk weer vaak te zien zijn. Samen met Aafke de Jong danste ze de Balinese bijendans Oleg Tambulilingan, die in de jaren ’50 gemaakt werd door I Ketut Maria in opdracht van impressario John Coast voor een tournee door de VS en Europa. De dans werd voor het eerst uitgevoerd door Ni Gusti Ayu Raka Rasmi (vrouwelijke rol) en I Sampih (mannelijke rol) uit Peliatan.
Ook danseres Deby Subiyanti verraste met de Javaanse dans Sri Golek Rejeki uit Solo. Deze dans gaat over een jonge vrouw die zich voor de spiegel mooi maakt om uit te gaan. Ayu Supriyono danste de een deel uit de Balinese hofdans Legong Keraton (het deel van de condong, de hofdienares). Haar jonge leerlingen ontroerden het publiek met de Balinese welkomstdans Panyembrama.
Op dinsdag 22 mei kwam DwiBhumi opnieuw ten tonele met de Oleg Tambulilingan (Aafke de Jong en Roxanne Spijkers). Zij voerden het Indonesische dansprogramma samen uit met de danseressen van Ina Dance, die een verrassende medley van West-Javaanse dansen lieten zien.
Roxanne en Aafke dansen Oleg Tambulilingan tijdens de Tong Tong Fair 2012. Foto: Marcel van Beek
In de Bengkel, het theater voor workshops op het gebied van Indische en Indonesische kunst en cultuur van de Tong Tong Fair (vroeger Pasar Malam Besar) in Den Haag, gaf Aafke de Jong van DwiBhumi op 22 mei een workshop Balinese dans. Leuk was dat er deelnemers van alle niveaus en achtergronden meededen, zodat ook de echte leek houvast had aan de gevorderde voorbeelden rondom hem of haar. Roxanne Spijkers en Aafke de Jong voerden eerst de Balinese welkomstdans Panyembrama op, zodat het publiek een beeld kreeg van hoe Balinese dans eruit ziet, mocht men dat nog nooit hebben gezien.
Aafke geeft een workshop Balinese dans tijdens de Tong Tong Fair 2012.
Daarna leerde Aafke, samen met Roxanne, die assisteerde, de ca. 20 deelnemers enkele vereenvoudigde hand- en oogbewegingen aan en natuurlijk de basishouding en diverse manieren van lopen (mannen- en vrouwenstijl). In drie kwartier kon zo een kleine choreografie worden aangeleerd. Voor zowel deelnemers als docente was het zweten geblazen in de warme tent. Warming-up dus overbodig, net als op Bali…
Balinese dansgroep, Balinese dans, Indonesische dansgroep, Indonesische dans, dansworkshops, lezingen, culturele workshops, verhuur Balinese decoratiematerialen, Balinese catering, cursus bahasa indonesia den haag, Balinese bruiloften en evenementen in Nederland en Belgie
